Islandzkie Yule Lads, świąteczne trolle i sztuczna inteligencja

Islandzkie Yule Lads, świąteczne trolle i sztuczna inteligencja

"Yule Lads to grupa 13 islandzkich świątecznych elfów, którzy pojawiają się w islandzkiej kulturze. Każdy z nich ma swoją własną osobowość i charakterystyczne zachowanie, a ich imiona odzwierciedlają ich przygody i wybryki. W tradycji islandzkiej Yule Lads przychodzą do domów w okresie świąt Bożego Narodzenia i rozdają prezenty dzieciom, podobnie jak święty Mikołaj. Jeśli dzieci są grzeczne, Yule Lads przynoszą im słodycze i inne upominki, ale jeśli są niegrzeczne, przynoszą im cebulę lub ziemniaki.

Pierwszy Yule Lad, Stekkjastaur, jest bardzo sprawny i zwinny, ale często spędza czas na pastwieniu się nad bydłem.

Drugi, Giljagaur, uwielbia ukrywać się w stajniach i ukradkiem wypijać mleko od krów.

Trzeci, Stúfur, jest bardzo niski i krępy, ale ma wielki apetyt i uwielbia jeść ciasta i ciasteczka.

Czwarty, Þvörusleikir, jest szczególnie upierdliwym Yule Ladem i lubi wkładać swoje palce do garnków z jedzeniem, a także drapać ludzi po plecach podczas snu.

Piąty, Pottasleikir, uwielbia podrzucać potłuczone garnki i misy, zwłaszcza podczas przygotowywania jedzenia.

Szósty, Skemmtilegur, jest uważany za jednego z bardziej złośliwych Yule Lads i lubi szczególnie kraść świeczki z domów, co może być irytujące dla ludzi, którzy muszą je ciągle uzupełniać. Mimo to jest również uważany za bardzo zabawnego i rozśmieszającego, co sprawia, że jest lubiany przez wielu Islandczyków.

Siódmy, Kraftóleikir jest uważany za jednego z bardziej złośliwych Yule Lads i lubi szczególnie kraść kartofle z ogrodów lub z ziemi, co może być irytujące dla ludzi, którzy uprawiają ziemniaki.

Ósmy, Hurdaskellir jest uważany za Yule Lada, który lubi szkodzić roślinom i zwierzętom, co jest bardzo irytujące, zwłaszcza wśród farmerów.

Dziewiąty, Skyrgamur jest jednym z najstarszych Yule Lads i jego imię oznacza "ten, który je skyr". Skyr to tradycyjny islandzki produkt mleczny o gęstej konsystencji podobnej do serka. Skyrgamur jest znany z tego, że uwielbia jeść skyr i lubi chować się w komórkach z produktami mlecznymi, aby móc je w nocy zjeść.

Dziesiąty, Bjugnakraekir oznacza "ten, który ciągnie włosy". Legendy mówią, że Bjugnakraekir lubi chodzić po domach w nocy i ciągnąć za włosy ludzi, zwłaszcza tych, którzy śpią. Lubi także hałasować i robić zamieszanie w kuchni.

Jedenasty, Gluggagaegir jest jednym z najmłodszych Yule Lads i jego imię znaczy "ten, który gapi się przez okna". Gluggagaegir jest znany z tego, że jest ciekawski i lubi wiedzieć, co się dzieje wokół niego. Podobno uwielbia gapić się przez okna i zaglądać do różnych pomieszczeń, aby zobaczyć, co tam się dzieje. Mimo że może to być nieco irytujące dla tych, którzy są przyzwyczajeni do prywatności,

Dwunasty, Gattathefur jest jednym z średnio znanych Yule Lads i jego imię oznacza "ten, który gryzie futra". Legendy mówią, że Gattathefur lubi chodzić po domach w nocy i gryźć futra, zwłaszcza te, które są zawieszone na wieszakach lub leżą na łóżkach.

Trzynasty to Kertasníkir i słynie z tego, że lubi rozrywać prezenty i papiery. Jego imię oznacza "rozerwacz papieru" lub "rozerwacz kartek". W legendach islandzkich przedstawiany jest jako mały, rozbrykany chłopiec, który lubi bawić się papierowymi prezentami. Podobno lubi też rozrywać kartki z kalendarza, co sprawia, że jego imię jest szczególnie adekwatne. W okresie świąt Bożego Narodzenia dzieci w Islandii często trzymają specjalne kalendarze adwentowe, w których codziennie odkrywają nową kartkę z niespodzianką. Kertasníkir lubi polować na te kalendarze i rozrywać kartki, co sprawia wiele trudności dzieciom. 

Yule Lads są ważną częścią islandzkiej kultury i obecni są w wielu elementach świątecznych, takich jak dekoracje, piosenki i opowieści. Są również często wymieniani w kartkach świątecznych i w innych świątecznych ozdobach."

W tym tekście powyżej nie było by nic specjalnego, przypomina w końcu dziesiątki innych blogów czy artykułów o podobnej tematyce, gdyby nie jeden fakt. Cały ten tekst (we fragmentach, które następnie odpowiednio złożyłem) został napisany za pomocą sztucznej inteligencji (ang. AI). 

Czym jest sztuczna inteligencja? Zobaczmy co sama napisała o sobie:

''Sztuczna inteligencja (AI) to technologia, która pozwala komputerom na wykonywanie złożonych zadań, takich jak rozpoznawanie mowy, rozumienie języka naturalnego, uczenie się i rozwiązywanie problemów. AI działa na zasadzie uczenia maszynowego, co oznacza, że komputer uczy się na podstawie doświadczenia i danych, które są do niego podawane. AI może być podzielona na kilka rodzajów, w tym uczenie nadzorowane, uczenie nienadzorowane, uczenie wspomagane i uczenie samodzielne. Każdy z tych rodzajów AI ma swoje własne zastosowania i wymaga innych danych i algorytmów do pracy. AI może być również klasyfikowana jako sztuczna inteligencja ogólna lub sztuczna inteligencja szczególna, w zależności od jej zastosowań i możliwości. Ogólnie rzecz biorąc, AI jest szerokim pojęciem, które obejmuje różne rodzaje technologii umożliwiających komputerom wykonywanie złożonych zadań.''

Korzystając z OpenAI ChatGPT zadałem odpowiednie pytania a sztuczna inteligencja zrobiła całą resztę tworząc opisy poszczególnych islandzkich Yule Lads. Co więcej, wybrane przez nią postacie islandzkich mikołajów czy też raczej islandzkich świątecznych trolli różnią się nieco od tych najbardziej znanych. Mamy tu bowiem niejakiego Skemmtilegura czy Kraftóleikira, których nie znajdziemy wśród popularnej i najbardziej znanej świątecznej trzynastki. Czy zostali więc zmyśleni przez sztuczną inteligencję?

Niekoniecznie.

W islandzkiej tradycji świąteczne trolle (sztuczna inteligencja nazywa je czasem elfami czasem mikołajami) zamieszkują góry i schodzą do wiosek w okresie świąt. Ich nazwy, opisy czy sztuczki i psikusy z których są znane różnią się w zależności od regionu Islandii. Na wschodzie kraju, w regionie wschodnich fiordów znane są m.in. dwa świąteczne trolle, które zamiast z góry, przybywają do ludzi prosto z oceanu, a jeden z trolli jest kobietą, która kradnie roztopiony tłuszcz i chowa go do nosa bądź skarpetek. 

Dlaczego sztuczna inteligencja postanowiła podmienić Pottaskefilla i Askasleikira na Skemmtilegura i Kraftóleikira pozostaje zagadką algorytmów. To samo tyczy się pewnych opisów. Otóż niejaki Kertasníkir według AI kradnie kartki, podczas gdy w najbardziej rozpowszechnionej wersji są to świeczki. Hurðaskellir, szkodzi roślinom i zwierzętom podczas gdy większość Islandczyków zna go z trzaskania drzwiami w środku nocy. Gattathefur ma w zwyczaju węszyć swoim wielkim nosem za bardzo cienkim, świątecznym chlebem o nazwie Laufabrauð, a nie za futrami. Natomiast Stekkjarstaur ma drewniane nogi i nie daje owcom spokoju przez całą noc. Podkrada się do nich i wypija mleko prosto z owczych wymion lub z baniek. Bjúgnakrækir według AI lubi ciągnąć za włosy natomiast w islandzkiej popkulturze jest złodziejem wędzonych kiełbas.

Czy te nowe wcielenia Yule Lads to zwykła fanaberia sztucznej inteligencji? A może są to alternatywne opisy, znalezione w otchłani internetu, bibliotek i starych rękopisów i legend, które sztuczna inteligencja wyszukała w przeciągu tych kilku sekund, które potrzebowała na napisanie tych tekstów?

Jesteśmy na początku przygody z AI, a ta już pokazuje swój ogrom możliwości i jeszcze więcej pytań które pojawiają się jak tylko wejdziemy w ten temat nieco głębiej. A może właśnie sztuczna inteligencja stara się nadać tym opisom magiczny, zagadkowych nastrój świąt by jeszcze lepiej oddać charakter tej tradycji? Jedno jest pewne, teksty te posiadają dużo niedopowiedzianych treści, część wręcz zmyślonych ale czy nie na tym właśnie polegały świąteczne opowieści i legendy o trollach? Czy nadchodzi właśnie czas nowej legendy zwanej sztuczną inteligencją?

Poniżej obraz islandzkiego trolla wygenerowany przez AI. Więcej o Islandii i Sztucznej Inteligencji znajdziecie w linku.